Strój Góralki – bluzka.
Strój góralki składa się z wyszywanego koralami serdaka zesznurowanego szarfą, wykończonego u dołu patkami (ząbkami), białej bluzki z szerokimi, ujętymi w mankiet rękawami i szerokim haftowanym kołnierzem, kwiecistej spódnicy marszczonej, białych grubych rajstop i kierpców (lub kapciuszków w kolorze neutralnym) z długimi tasiemkami do omotywania dookoła nogi oraz z kilku sznurków czerwonych korali.
Rysunek. Elementy formy bluzki do stroju góralki z zaznaczonymi dodatkami na szwy i wykończenia: a — tył i przód, b — sposób modyfikowania formy rękawa bluzki podstawowej do bluzki góralki (obok mankiet i pliska z podkroju do wykończenia rozporka w rękawie), c — połowa kołnierza i pliska ze skosu do wykończenia podkroju szyi.
Bluzka góralki. Bluzkę szyje się z dowolnej niegrubej białej tkaniny — płótna, batystu, torlenu itp. Kroi się według zmodyfikowanych form przodu, tyłu i rękawa bluzki podstawowej luźnej.
Tył pozostaje bez zmiany, przody poszerza się wzdłuż linii środka po 3,5 cm dla zrobienia podwinięć pod zapięcia (sposób robienia podwinięcia — patrz bluzka stroju Cyganki).
Kołnierz szyje się szeroki, płaski, rozkładający się na ramiona. Przeważnie zdobi się go haftem. Kroi się go podobnie jak kołnierz bebe, zwiększając tylko jego szerokość, która powinna być równa długości szwu barkowego plus 1,5 cm. Kroi się go podwójnie i zszywa po lewej stronie, po czym odwraca na stronę prawą.
Jeżeli brzeg kołnierza ma być wykończony dzierganiem (haftem), a nie szwem, to wykrojoną zmodyfikowaną formę kołnierza odrysowuje się na tkaninie, kładzie się ją na drugiej warstwie tkaniny lewą stroną do lewej i dokładnie przefastrygowuje po konturach kołnierza, żeby uniknąć przesuwania się tkaniny podczas haftowania. Haftuje się po prawej stronie. Przykład haftu podano na rysunku.
Rysunek. Przykład nieskomplikowanego haftu do wykończenia kołnierza i mankietów w do stroju góralki; dziergane ząbki, dziurki oraz listki są zrobione z przytrzymywanych jednym ściegiem pętelek.
Kołnierz, wywrócony na prawą stronę, przyszywa się do zszytej już bluzki.
Rękaw. Modyfikacja rękawa polega na poszerzeniu jego dołu i wszyciu potem w mankiet. W tym celu na linii dołu rękawa od punktów 11 i 12 na zewnątrz odmierza się po 3 cm, oznaczając punkty 11a i 12a. Łączy się punkty 11a i 9 oraz 12a i 10 prostymi. Dół rękawa uzyskuje się łącząc punkty 11a—2—22—12a. Od punktu 22 w górę robi się rozcięcie długości 6 cm.
Wykrawa się mankiet, który po złożeniu powinien mieć szerokość 5,5 cm plus dodatek na szwy po 0,75 cm, a więc łącznie 12,5 cm, i długość taką jak obwód nadgarstka plus 1 cm na zapięcie, plus po 0,75 cm na szew z każdej strony.
Kroi się jeszcze odszycie do rozcięcia rękawa. Ma ono szerokość 4 cm i długość 8 cm (długość rozcięcia plus 2 cm).
Kolejność wykonania:
1. Zszyć boki i ramiona bluzki.
2. Uszyć i przyszyć kołnierz. Jest to jedna z trudniejszych czynności dla osób mało wprawnych. Robi się to następująco. Kładzie się kołnierz na prawej stronie bluzki, tak by jego podkrój pokrywał się z jej podkrojem i przefastrygowuje, uważając, by jego końce sięgały linii środka przodu (rysunek b). Następnie trzeba przyfastrygować do podkroju szyi pliskę ze skosu szerokości 2 cm, układając ją wokół pokroju szyi. Końce jej muszą znajdować się na wierzchu podłożenia przodu (rysunek c), podobnie jak to było przy bluzce w stroju Cyganki.
Rysunek. Wykrawanie kołnierza i wykańczanie podkroju szyi: a — robienie formy kołnierza, b — przyłożenie kołnierza pod odwinięty brzeg przodu, c — pliska nałożona na kołnierz i odwinięty brzeg przodu.
3. Odwrócić podszycie przodu i pliskę kryjącą szew przyszycia kołnierza; pod szyć pliskę na maszynie lub ręcznie.
4. Wykończyć rozcięcie u dołu rękawa: położyć przygotowaną pliskę z podkroju, prawą stroną do prawej strony rękawa i przeszyć wokół rozcięcia, robiąc jak najwęższy szew; przeciąć pliskę po linii rozcięcia w rękawie, wywrócić na lewą stronę i podszyć.
5. Uszyć mankiet: złożyć go na pół po długości, zszyć boki, wywrócić ha prawą stronę (jeżeli ma być wykończony haftem — postąpić jak z kołnierzem).
6. Zszyć rękaw, zmarszczyć jego dół, dopasowując do długości mankieta. Na lewej stronie rękawa położyć mankiet nie zszytym bokiem, równając jego brzeg z dołem rękawa, i przyszyć. Obrócić mankiet po osi zszycia o 180 stopni, podwiniętym brzegiem jego wierzchniej części przykryć szew i najpierw przestębnować wzdłuż wszycia, a następnie brzegi mankieta.
7. Wszyć rękaw, podobnie jak w punkcie 6. Kolejność wykonania bluzki do stroju Cyganki: przefastrygować brzeg góry główki 1 cm od brzegu, na tej samej długości obrzucić brzeg główki długą nitką, obie nitki ściągnąć, dopasowując obwód główki rękawa do obwodu otworu na rękaw (rysunek).
Rysunek. Dopasowywanie obwodu główki rękawa do obwodu podkroju pachy: a — po złożeniu jednego i drugiego we dwoje i przyłożeniu do siebie główka rękawa wystaje 1—2 cm ponad szew ramienia, b — ściągnięcie nitkami doprowadza główkę do obwodu podkroju pachy.
Wszywając rękaw uważać, by najwyższy punkt główki przesunięty był o 1 cm do przodu względem szwu barkowego. Szyć od strony rękawa.
8. Wykończyć bluzkę: obrębić dół, ostębnować obszycie przodu, na lewej pole — przyszyć guziki na linii środka przodu, na prawej pole zrobić dziurki — też na linii środka przodu i przyszyć guziki w mankietach.
